YEME BOZUKLUKLARI

YEME BOZUKLUKLARI

GENEL BAKIŞ

     Yeme bozuklukları, düzensiz yeme alışkanlıkları, vücut ağırlığı veya şekli ile ilgili endişeleri karakterize edilen hastalıkları tanımlar. Bireyin sağlığına zarar verebilecek yetersiz veya aşırı yiyecek alımını içerebilir. En sık görülen yeme bozuklukları formları arasında Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza ve Aşırı (Binge) Yeme Bozukluğu vardır. Hem kadın hem de erkekleri etkiler. 

     Tedavi edilebilir olmasına rağmen belirtiler ve sonuçlar dikkate alınmadığı takdirde zararlı ve ölümcül olabilir. Yemek yeme bozuklukları genellikle kaygı bozuklukları, madde bağımlılığı veya depresyon gibi diğer koşullarla birlikte bulunur.

1.YEME BOZUKLUĞU NEDİR?

       Bulimia ve anoreksia gibi bazı yeme bozukluklarına aşina olabilirsiniz . Diğerleri ise daha az yaygındır. Çoğu insan yeme bozukluklarını nispeten yakın zamanda ortaya çıkan bir şey olarak düşünür fakat bu hastalık 12. yüzyıla dayanmaktadır. Yeme bozuklukları için kabul edilen tıbbi tanımı gözden geçirirsek anormal yeme alışkanlıklarının karakterize ettiği çeşitli psikolojik bozukluklardan biridir. Genç kızlarda anoreksiya nervozanın binde bir, bulimiya nervozanın  yüzde bir olduğu bildirilmektedir. Erkeklerde seyrektir. Klinik örneklerde erkek kadın oranı, 1/10 dur. 

       Yeme bozukluklarına neyin sebep olduğu konusunda birçok görüş var. Ancak en önemli teorilerden biri ince ve mükemmel görünmek için toplumsal baskısının hissedilmesidir. Bazılarında böyle hissetmek orantısız olarak kadınları etkileyen bir sorun olduğu için erkeklerde yeme bozuklukları muhtemelen yeterince duyulmamıştır. Her cinsiyet etkilenebilir, nüfusun herhangi bir kesimine özgü değildir.


2) YEME BOZUKLUĞU ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

    Lütfen, yeme bozukluklarının karmaşık olduğunu ve bazı beslenme sorunlarının tanı kriterlerini karşılamayacağını unutmayın. Tüm yemek yeme endişeleri ciddiye alınmalıdır. Yeme bozukluğu çeşitleri söz konusu olduğunda en bilindik 3 farklı durum vardır ve şu şekildedir:

Bulimia Nervoza

     Bulimia Nervoza sıkça duyulan bir yeme bozukluğudur. Ergenlik ve erken erişkinlik dönemlerinde gelişme gösterir.

 

Anoreksiya Nervoza

     En bilinen yeme bozukluğu olan Anoreksiya Nervoza, bireylerin kendilerini fazla kilolu olarak algılamalrına veya başka bir deyişle kiloları ve fiziksel görünüşleriyle aşırı derecede ilgilenmelerine neden olur.

 

Aşırı Yeme Bozukluğu

      Tipik olarak erkenlik ve erken erişkinlik dönemlerinde başlar. Bu soruna sahip bireyler Bulimia ve Anoreksiya ile benzer semptomlar gösterirler.

 

3) YEME BOZUKULUĞU TEDAVİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR? 

Yeme Bozukluğu Tedavi Düzeyleri ve Çeşitleri

  • Ayakta Yeme Bozuklukları Tedavisi
  • Yoğun Ayakta Tedavi (GİB) Yeme Bozuklukları Tedavisi
  • Evde Yeme Bozuklukları Tedavisi
  • Yatan Hasta / Hastane Tedavisi Yeme Bozukluğu Tedavisi
  • Sürekli Bakım  

A) Ayakta Yeme Bozuklukları Tedavisi 

   Poliklinik programlarına katılan kadın ve erkekler haftada yaklaşık 2-3 kez bir beslenme uzmanı veya terapisti görebilir. Bu bakım seviyesi, çalışmaya devam etmek veya okula devam etmek isteyenlere yardımcı olabilir. Ayakta tedavi de, daha yüksek bakım seviyelerini kapsayacak sigortası bulunmayan ancak iyileşme süresinde kalmak isteyenler için uygundur.

 

B) Yoğun Ayakta Tedavi (GİB) Yeme Bozuklukları Tedavisi

   Bu düzeydeki tedavi ayaktan tedavi yerine daha fazla desteğe ihtiyaç duyan ancak okulda veya işte kalmak için hala biraz esnekliğe sahip bireyler için tasarlanmıştır. Bu seviyedeki programlar genellikle katılımcı için haftada 2-5 gün arasında değişen kişiselleştirilmiş aralıklarda toplanır. Tedavi seçenekleri tipik olarak bireyselleştirilmiş terapi, kişiselleştirilmiş beslenme danışmanlığı, konu odaklı gruplar ve / veya aile destek gruplarıdır.

 

C) Evde Yeme Bozuklukları Tedavisi

   Bu bakım seviyesinde, bireylere canlı bir tesiste 24 saat bakım hizmeti verilmektedir. Her katılımcıya sürekli sağlık kontrolü sağlanmakta ve bu durum sağlık koşullarının izlenmesinde etkili olmaktadır. Gereken her şey tek bir merkezi konumda sağlanmıştır.

 

D) Yatan Hasta / Hastane Tedavisi Yeme Bozukluğu Tedavisi 

    Bu tedavi düzeyi, hastane ortamında 24 saat boyunca sürekli bir bakım sunmaktadır. Tıbbi bakımın dengelenmesi ve kilo kaybının kesilmesi durumunda bu bakım düzeyinin ana odağı, tipik olarak 3 haftadan daha az sürer. Bireyin tıbbi olarak stabil olduğu düşünülürse, genellikle devam eden bakım için bir tedavi merkezine gönderilir.

 

E)Sürekli Bakım

   Yatılı ve / veya yatan hasta programlarından taburcu edildikten sonra, bireyler sürekli bakım seçeneğine sahiptir. Bu, iyileşmeye devam eden destek için birincil terapisti ve beslenme uzmanı ile periyodik seanslara devam etmelerini sağlayacaktır. Seans sıklığı, genel tedavi ekibi tarafından daha yüksek bakım seviyesinde ve taburcu edilmeden önce belirlenir veya önerilir. 


 

Yeme Bozukluklarında Başlıca Tedavi Türleri

  • Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
  • Tıbbi Beslenme Tedavisi
  • Diyalektik Davranış Terapisi (DBT)
  • Kabul ve Taahhüt Terapisi (ACT)
  • Sanat Terapisi
  • Dans Terapisi
  • Maruziyet ve Müdahale Önleme Terapisi (ERP)
  • Aile Terapisi
  • Kişilerarası Psikoterapi (IPT)
  • Maudsley Yöntemi

 

Bilişsel Davranışçı Terapi

      Bilişsel Davranışçı Terapi, olumsuz düşünce kalıplarına ve bu düşünce kalıplarına katkıda bulunan inançlara odaklanan bir psikoterapi şeklidir. Katılımcılara, duygularla baş etmeyi sağlıklı becerileri öğretir. Yeme bozuklukları veya duygu-durum bozuklukları ile mücadele edebilecekleri ve yıkıcı davranışları azaltabilecekleri için etkili bir şekilde yardımcı oldukları gösterilmiştir. Yeme bozuklukları ile ilgili olarak, BDT eğitimsel bileşenleri ve bir yemek planının geliştirilmesini ve aynı zamanda ailevi, psikolojik ve toplumsal faktörler gibi çeşitli yönleri ele alabilir. 

 

Tıbbi Beslenme Tedavisi

       Tıbbi Beslenme Tedavisi, çeşitli tıbbi durumların ve bunlarla ilişkili semptomların tedavisinde bütünsel bir yöntemdir. Bu, genellikle kayıtlı diyetisyenler tarafından formüle edilen özelleştirilmiş yemek planlarının kullanılmasıyla sağlanır. Bileşenleri arasında değerlendirme, diyet değişikliği ve hasta eğitimi bulunur. Normal yeme davranışlarını belirlemeye, yeme ve vücutla olan ilişkisini geliştirmeye yardımcı olmak için yeme bozukluğu çekenlerin iyileşmesinde kullanılır.

 

Diyalektik Davranış Terapisi 

      Diyalektik Davranışçı Terapi, bilişsel ve davranışsal yöntemleri acı verici duygularla başa çıkmada bir yaklaşım olarak ele alan bir psikoterapi şeklidir. Bu tedavinin odağı genellikle duygusal davranışlara aşırı davranışlarla tepki veren bireyler üzerindedir.

Bileşenleri arasında farkındalık uygulaması ve duygusal düzenleme vardır. Her ne kadar  başlangıçta Diyalektik Kişilik Bozukluğu çekenler için tasarlanmış olsa da, duygusal dengesizlikle uğraşan bireyler için etkili bir tedavi haline geldi. 

 

Kabul ve Taahhüt Terapisi (ACT)

     Kabul ve Taahhüt Terapi, bireylerin duygularını,  deneyimlerini fark etmenin ve kabul etmenin yollarına konsantre olmalarına yardımcı olmak için kullanılır.  Bu terapi, bireylerin duyguları ve zekası ile daha sağlıklı bir ilişki geliştirmelerine yardımcı olduğu için yeme bozukluğunun iyileşmesinde faydalıdır. Hastalığa bağlı düşünceleri ve dürtüyü tanımalarına ve bu dürtüleri anlamalarına yardımcı olacak yeme bozuklukları olan hastalara da yardımcı olabilir. Ayrıca depresyon veya anksiyete gibi eşlik eden bozuklukların tedavisinde de etkilidir.

 

Sanat Terapisi

     Sanat medyasını ana iletişim şekli ve tedavi edici şifa olarak kullanan bir psikoterapi biçimidir. Sanat terapisini tedavide kullanan bireyler, kişisel hikayeleri, düşünceleri ve / veya hisleri açıklamada bir profesyonel tarafından yönlendirilir. Dahil edilebilecek sanat terapisi türleri resim, kil ve heykel yapmaktır. Sanat terapisi, yeme bozukluklarından muzdarip olanlara yaratıcı bir çıkışa izin verdiği için tedavinin önemli bir parçası olabilir. Sanat terapisi ayrıca madde kullanımı veya duygu-durum bozuklukları gibi birlikte ortaya çıkan bozuklukların tedavisinde de faydalı olabilir.

 

Dans Hareketi Terapisi

     Dans terapisi, katılımcıların duygularla başa çıkma ve ifade etmenin alternatif bir yoluna katılmalarını sağlayan terapatik bir iyileştirme şeklidir. Dans terapisi, ayrıca dengenin sağlanmasında ve kendini ifade etmede rol oynayabilir. Hareket, dans terapistlerinin çeşitli müdahaleleri gözlemleme, değerlendirme ve uygulamalarının ana yoludur. Dans terapisinin öğrenme güçlüğü ve duygu-durum bozuklukları dahil olmak üzere çeşitli bozukluklar için etkili bir psikoterapi biçimi olduğu kanıtlanmıştır. 

 

 

Maruziyet ve Müdahale Önleme Terapisi (ERP)

        Bireylerin korku ve kaygıların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak esastır. Bu, korkuları hedef alan bireyleri yavaş yavaş korkulan nesneye veya duruma maruz bırakarak gerçekleştirilir. Ek olarak, katılımcılara tipik olarak korku ya da endişe duygularıyla başa çıkmak için kullanılabilecek zorlayıcı davranışların kullanılmasına direnmede yardımcı olmaya da odaklanmaktadır. Yeme bozukluklarının tedavisinde etkili olabilir çünkü katılımcılara yasak gıdaların korkularının üstesinden gelme ve aşırı yeme/ temizleme dürtüsünü azaltma konusunda yardımcı olur. 

 

Aile Terapisi

      Aile terapisi, aileleri ve çiftleri içeren onlarla birlikte çalışan tedavinin önemli bir parçasıdır. Seanslar aile terapisti tarafından denetlenir. Aile terapisi, ailede bir fonksiyon bozukluğu gözlemlendiğinde, ailenin genel olarak iletişim yeteneğini ilgilendiren sorunlara katkıda bulunmalıdır. Bu terapi şekli, yeme bozukluğundan muzdarip olanlar ve tüm aileyi iyileşmeyi teşvik ettiği için hayati öneme sahiptir. Yaşamı tehdit edici durumların giderilmesinde yardımcı olabilir. 

 

Kişilerarası Psikoterapi (IPT)

       Kişilerarası Psikoterapi (IPT), çözümlenmemiş keder, rol anlaşmazlıkları, rol geçişleri ve kişilerarası iletişim gibi problem alanlarını yönetmeye odaklanan bir terapi şeklidir. Bu psikoterapiye katılan bireyler, temelde yatan kişisel meseleleri ele alır ve bir terapistin rehberliğinde kaygı ile nasıl daha iyi başa çıkacaklarını öğrenirler.

Yeme bozukluklarının tedavisinde, özgüvenini ve vücut imajını arttırması açısından kişilerarası psikoterapinin faydalı olduğu gösterilmiştir. Ayrıca madde kullanımı ve bipolar bozukluk gibi diğer hastalıkların tedavisinde de faydalıdır. 

 

Maudsley Yöntemi

     Bu aile temelli tedavi, ebeveynleri, çocuklarının yeme bozukluklarından kurtarma sürecine aktif bir rol olarak dahil etmeye odaklanır. Bu, ebeveynlerin çocuklarına dengeli, sağlıklı yemekler yemelerine yardımcı olmak ve tasfiye etmek veya aşırı egzersiz yapmak gibi yeme bozukluğu davranışlarını önlemek için rehberlik etmeyi içerir. Maudsley Yöntemi tipik olarak üç aşamayı içerir ve yeme bozukluğu olan ergenler için uzun süreli iyileşmenin önemli bir parçası olabilir.

 

4)YEME BOZUKLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR?

       Yeme bozuklukları hemen hemen herkesi etkileyebilir ve zamanla yaşamı tehdit edici olabilir. Çeşitli yeme bozuklukları vardır ve hepsi aynı şekilde tedavi edilmez. Ayrıca, tedavinin, bireye ve durumu tedavi eden uzmana, durumun ciddiyetine ve bireyin durumunun ne zamandır devam ettiğine bağlı olarak değişmesi muhtemeldir. Yeme bozuklukları çeşitli sosyal, duygusal, kimyasal ve potansiyel olarak genetik faktörlerden kaynaklanabilir

 

Sosyal Yönleri Tedavi Etmek

       Yemek bozuklukları bir zamanlar aşılması imkansız  toplumsal sorun olarak görülüyordu. Medyanın ortaya koyduğu gerçekçi olmayan beden beklentileri de kötü yönde etkileyen faktörlerdendir. Toplumsal faktörler önemli bir sorun olmaya devam etmesine rağmen artık yeme bozukluklarının bundan daha karmaşık olduğunu anlıyoruz. Kilo vermenin sosyal baskısı medyadan ve akranlardan kaynaklı olabilir ya da bir ake Birey bir yeme bozukluğu ile kilo vermeye başlarsa, etrafındakiler yanlışlıkla zararlı davranışları teşvik edebilir. Sosyal baskılar en iyi şekilde bir danışman veya terapistle konuşma terapisi ile ele alınmaktadır. Bir destek grubunun üyeleriyle konuşmak da yardımcı olabilir.

 

Duygusal Yönleri Tedavi Etmek 

        Bazı kişiler daha az dış baskıyla yeme bozukluğuna sahip olurlar, daha çok hastalığı krizlerle veya güçsüzlük duygularıyla baş etmenin bir yolu olarak geliştirir. Bazı insanlar yaşamlarına daha fazla kural getirmenin veya onlara bir kontrol hissi vermenin bir yolu olarak yeme bozuklukları geliştirir.

        Sosyal baskılara benzer şekilde, bu baskılar genellikle profesyonel ve destek grubu ile konuşma terapisi yoluyla ele alınmaktadır.

 

Fiziksel Yönleri Tedavi Etmek 

     Birey uzun süre boyunca yeme bozukluğu yaşadığında, besin eksiklikleri çekmeye başlayabilir. Bu durum bireyin fiziksel sağlığını da etkiler. Diğer besin eksiklikleri beyin ve duyguların çalışma şeklini etkiler.

        Bu, anksiyete ve depresyon gibi bazı duygu-durum bozukluğu vakalarının nedenine benzerdir. Bazı uzmanlar birbirleriyle yakından ilişkili olduklarına inanır yani biri diğerine neden olabilir. Bu, yeme bozukluğu olan birçok insanın da bir duygu-durum bozukluğuna sahip olması gerçeği ile potansiyel olarak desteklenir. Yeme bozukluklarının bu yönü ilaçla tedavi edilebilir. Doz ve süre, hastanın ne kadar duyarlı olduğuna ve yeme bozukluğunun düzeyine bağlıdır. Kişiyi fiziksel olarak sağlıklı bir duruma getirmek, konuşma terapisi de dahil olmak üzere diğer müdahalelere başlamadan önce yapılır.

 

Genetik Bileşenler 

     Bilimsel toplulukta yeme bozuklukları için de genetik bir bileşen olduğuna dair giderek artan bir inanç var. Bununla birlikte, bireysel genler henüz izole edilmemiştir. Genetik ve ailede yeme bozuklukları öyküsü, yeme bozukluğu geliştirmek için “risk faktörü” olarak kabul edilirken, şu anda yeme bozukluklarının bu yönünü ele alan bir tedavi yoktur.

 

5)YEME BOZUKLUĞUNA NEDEN OLAN ETMENLER NELERDİR? 

       Farklı yeme bozukluğu tipleri vardır. Her birine özgü komplikasyonlara ek olarak, tüm yeme bozuklukları, birey yeterli miktarda yemek yemediği veya sindirim sürecini bir şekilde bozduğu için ya ihtiyaç duyduğu besin değerlerini alamamasına neden olur. Bu, zayıflığa, vitamin ve mineral eksikliğine, zayıf bir bağışıklık sistemine ve hatta ölüme neden olabilir. Yeme bozukluğunun varlığını anlamak zor olabilir. Yeme bozukluğunuz olsun ya da olmasın, anlamanın başlangıcı sebebi anlamada yatmaktadır. Bir yeme bozukluğunun nedenini anlamak, sizin yeme bozukluğunuzun üstesinden gelmenizi kolaylaştırır. 

 

Genetik:

       Yeme bozukluklarının genetik bir bileşeni olduğunu öne süren bir araştırma dizisi vardır . Genlerin dahil olduğu henüz belirlenmemiş olsa da, genlerin rol oynayabileceği düşünülüyor.

 

Ev çevresi:

        Yeme bozukluklarının genetik olduğu derecesi, aile baskılarının , yeme bozukluğunun ek bir nedeni olabileceği gerçeğiyle , özellikle de kendilerini hissetmeyebilecekleri güç egzersizi olarak kullanamayan genç insanlarda daha da karmaşıklaşmaktadır.  Bazı insanlar da stres ya da trajedi ile baş etmenin bir yolu olarak yeme bozuklukları geliştiriyorlar. Bu, görünüşte güçsüz durumlarda gücü ifade etmenin başka bir yolu olabilir, ancak yeme bozuklukları ile anksiyete ve depresyon gibi duygusal bozukluklar arasında daha önce tartışılan bağlantıdan da olabilir.

 

Kimyasal dengesizlik:

        Bazı yeme bozukluğu türlerinde ,beyindeki kimyasalların veya kimyasal reseptörlerin dengesizlikleri depresyona  neden olabilir. Bu aynı zamanda yeme bozukluklarının neden endişe ve depresyon gibi duygu-durum bozukluğu olan kişilerce yaşandığını da açıklayabilir. 

            

Kişilik:

      Yeme yeme bozuklukları aynı zamanda birçok insanın, mükemmeliyetçilik, ödül sistemlerine duyarlılığı gibi karakter özelliklerinden de gelişebilir. Bu özellikler bir kişinin kişiliğini geliştirmeye yardımcı olur, ancak bir yeme bozukluğu oluşmasına da yol açabilir.

 

Medyadan Gelen Sosyal Baskılar: 

      Yukarıda bahsedildiği gibi, yeme bozuklukları aynı zamanda toplumun kiloyu nasıl gördüğü ile ilgili bir sosyal bileşene sahiptir. Aynı zamanda kadınlarda yeme bozukluğu olma ihtimalinin erkeklerden daha fazla olmasının nedeni de budur. Bu tür bir baskı medyadan, özellikle televizyondan, filmlerden ve reklamlardan geliyor. Bazı filmler ve televizyon programları da, yeme bozukluklarının büyüleyici hale getirilmesi veya gençlik deneyiminin düzenli bir parçası gibi görünmesini sağlayarak sosyal gücüne katkıda bulunur. Mankenler genellikle zayıftır. Reklamlardaki ve dergilerdeki kadınların görüntüleri de daha zayıf görünmeleri için sıklıkla düzenlenir. Bu, sağlıklı kilolu insanların bile kendilerini hayali veya imkansız beklentilere cevap vermeyecek gibi görebilecekleri anlamına gelebilir.

 

Arkadaşlardan ve Aileden Sosyal Baskılar:

       Sosyal baskılar arkadaşlardan ve aileden de gelebilir. Özellikle genç yaşlarda, akranların belirli bir şekilde görünmesi veya belirli bir şekilde hareket etmesi baskısı çok yoğun olabilir. Bu, dolaylı olarak gençlerin kendi başlarına bir yeme bozukluğu geliştirme ihtimalini artırabilir. Bazı gençler, bir yeme bozukluğunu nasıl geliştireceklerini arkadaşlardan nasıl çıkaracaklarını ve nasıl saklanacaklarını da öğreniyorlar.

       Tabii ki, sadece gençler yemek yeme bozuklukları geliştirmezler. Gençlerin yeme bozukluğu geliştirmelerine yol açabilecek sosyal baskıların birçoğu, yetişkinleri de etkileyebilir; yeni sosyal baskı biçimleri de ortaya çıkabilir. Çoğu zaman kiloyla dalga geçmek temelde bir zorbalık şeklidir, ancak aynı zamanda çok fazla vücut yağının sağlıkla ilgili etkileri konusundaki endişelerini ifade etmek için iyi niyetli ama yanlış yönlendirilmiş bir girişim olabilir. Niyeti ne olursa olsun, genellikle iyiden daha çok zarar verir.

       Ne yazık ki, yeme bozuklukları sadece kısmen değil, aynı zamanda toplumsal baskılar, hatta iyi niyetli olanlar tarafından da teşvik edilmektedir. Yemek yeme bozuklukları kilo kaybına neden olabilir. Bu kilo kaybına övgü gösterildiğinde, bireyin sağlıksız kilo verme yöntemine devam etmeyi teşvik ettiği görülebilir.

 

Paylaş