EMDR NEDİR?

Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme anlamına gelen EMDR oldukça yeni, geleneksel olmayan, travmatik hatıralarla ilişkili sıkıntıyı hafifletmek için tasarlanan bir psikoterapi tedavisidir. Özellikle travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) tedavisinde popülerliği gitgide artmaktadır. TSSB genellikle askeri savaş, fiziksel saldırı, tecavüz veya araba kazaları gibi deneyimlerden sonra ortaya çıkmaktadır.

İlk bakışta, EMDR psikolojik sorunlara alışılmadık bir şekilde yaklaşıyor gibi görünmektedir. Konuşma terapisine veya ilaçlara dayanmaz. Bunun yerine EMDR, hastanın kendi hızlı, ritmik göz hareketlerini kullanır. Bu göz hareketleri, geçmiş travmatik olayların duygusal olarak yüklenen hatıralarının gücünü azaltır.

Çoğu konuşma terapisinin aksine, EMDR travmatik olayın kendisine ve olaydan kaynaklanan rahatsız edici duygulara ve semptomlara daha az odaklanır. Tedavi, bir sarkaç salınımını izlemeye benzer şekilde, terapist tarafından danışanın göz hareketlerini bir yandan diğer yana yönlendirmek için kullanılan bir el hareketi tekniği içerir. EMDR tartışmalı bir müdahaledir. Çünkü işe yaramadığını iddia eden bazı psikologlara göre tam olarak nasıl çalıştığı belli değildir. Bununla birlikte, bazı çalışmalar EMDR'nin bazı ruh sağlığı durumlarının tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir.

EMDR'NİN TARİHÇESİ VE GELİŞİM SÜRECİ

1987'de Francine Shapiro, parkta yürürken göz hareketlerinin kendi sıkıntılı anılarıyla ilişkili olumsuz duyguları azalttığını fark etti. Göz hareketlerinin duyarsızlaştırıcı bir etkisi olduğunu düşündü ve bunu denerken diğerlerinin de göz hareketlerinde aynı cevabı bulduğunu gördü.

İlk çalışmalar 1989 yılında yayınlandığından beri, yüzlerce vaka çalışması yayınlanmıştır ve sayısız kontrollü sonuç çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar EMDR’nin TSSB tedavisinde etkinliğini göstermiştir. EMDR şimdi TSSB tedavisinde etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir.

EMDR'NİN AMACI NEDİR?

EMDR terapisinin amacı, insanlara geçmiş, şimdiki ve gelecekteki travmalarla başa çıkacak araçları sağlamak ve olumluya odaklamaktır.

EMDR'nin belli başlı 5 aşaması vardır;

1.Bellek Deposunu Değiştirme

EMDR'nin amaçlarından biri, kişiye, duygularla boğulmadan sıkıcı bir anı hatırlamayı öğretmektir. Bununla birlikte EMDR'deki amaç, bilinçli olarak etrafındaki duyguları veya düşünceleri değiştirmeye çalışmak yerine beynin hafızayı nasıl sakladığını değiştirmektir. Bu, iki taraflı uyarım veya sol ve sağ uyarım olarak adlandırılan formlara göz hareketi, tonlar veya dokunuş şeklinde meydana gelirken kişinin hafızaya odaklanması ile yapılır. Bu, belleği daha az canlı hale getirir.

2. Geçmiş Travma ile İlgilenmek

EMDR'nin tedavi ettiği geçmiş travma, tek bir olay veya bir dizi olayla sınırlı değildir. Örneğin, Amerikan Psikologlar Birliği tarafından tarif edilen bir vaka çalışmasında, TSSB'den acı çeken eski bir asker, yaşadığı bazı rahatsız edici anılarla ilgili olarak tedavi edildi. Ancak, oturumlar aynı zamanda çocukluğunda ailesinden ayrıldığını söylediği hatırasıyla da ilgilendi. Birkaç EMDR seansından sonra askerin hem fiziksel hem de psikolojik semptomlarında bir azalma olduğunu gözlemlendi.

3.Şimdiki ve Gelecekteki Travma ile Başa Çıkmak

EMDR tedavisinin bir diğer amacı, günümüzdeki tetikleyiciler etrafındaki sıkıntıyı azaltmak ve insanlara gelecekte travma ile başa çıkmak için ihtiyaç duydukları araçları sağlamaktır.

4. Pozitifliği Arttırmak

EMDR tedavisinin başka bir unsuru da olumlu bir inancın belirlenmesidir. Bu olumlu inanç, kişinin diğer üzücü olaylar ortaya çıktığında odaklanabileceği bir şey olarak işlev görebilir. Hastanın travmatik olayları bile pozitif bir şekilde yeniden düzenlemeye başlamasına izin vermek EMDR tedavisinin amaçlarından bir diğeridir.

5. Tam Entegrasyon

EMDR terapisi, hastanın geçmiş veya mevcut travma çevresinde zihinsel veya fiziksel bir sıkıntısı ve gelecekteki travma ile başa çıkacak araçları bulunana kadar tamamlanmış sayılmaz. Bu farklı olaylar için farklı tepkiler gerekli olabilir. EMDR genel olarak travma ile başa çıkmada oldukça etkili bir yaklaşım olarak kabul edilirken, verimlilik en üst amacı değildir ve bir terapist danışanlarıyla birlikte hareket etmeye hazır görünene kadar anılar, tetikleyiciler ve gelecek için hazırlık konusunda çalışmaya devam etmektedir.

EMDR KİMLERE YARDIMCI OLABİLİR?

Cinsel veya fiziksel saldırı, dövüş deneyimleri, kazalar veya sevilen birinin ani ölümü gibi büyük travmalardan muzdarip olanlar, belirli belirtiler varsa travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile teşhis edilebilir. Bu alanlarda da EMDR tedavisi sıkça kullanılır. Araştırmalar ayrıca, yorgunluk, gastrointestinal (ağız, yemek borusu, mide ve bağırsaklar) problemler ve ağrı gibi tıbbi olarak açıklanamayan fiziksel semptomların da bu tedavi yöntemi ile birlikte giderilebileceğini göstermiştir. TSSB hastası olan herkes EMDR tedavisinden yararlanabilir.

Resmen TSSB tanısı alabilmek için büyük bir travma geçirmiş olmak gerekir. Bununla birlikte, son zamanlarda yapılan araştırmalar, diğer daha az dramatik yaşam deneyimlerinin, büyük travmalardan daha fazla TSSB belirtisine neden olabileceğini de ortaya koydu. Bu rahatsız edici yaşam deneyimlerinin birçoğu çocukluk boyunca gerçekleşir ve ebeveynler veya akranlarıyla olan incinmiş deneyimler içerebilir. Bununla birlikte, bir deneyim çok rahatsız edici ise, sistemi olumsuz yönde etkiler, fiziksel duygular ve inançlar ile birlikte hafızanın depolanmasına neden olur. İşte burada devreye yine EMDR tedavisi girer. Yerinde tedavi ile gerekli çözümleme yapılır ve kişi bu rahatsız edici durumdan kurtulur.

EMDR TEDAVİSİNİN AŞAMALARI NELERDİR?

EMDR'nin amacı geçmiş deneyimleri tam olarak işlemek ve bu deneyimlere iliştirilen duyguları sıralamaktır. Artık yararlı olmayan olumsuz düşünceler ve duygular, daha sağlıklı davranışları ve sosyal etkileşimleri teşvik edecek olumlu düşünceler ve duygular ile değiştirilir. EMDR terapisi sekiz farklı aşamaya ayrılmıştır, bu yüzden çoklu oturumlara katılmanız gerekir. Tedavi genellikle yaklaşık 12 ayrı seans alır. Fakat seans sayısı kişinin travmatik durumuna göre farklılık gösterebilmektedir.

1. AŞAMA: Seans tarihlerinin belirlenmesi ve tedavi planlamasının yapılması

Terapistiniz önce tarihinizi gözden geçirir ve tedavi sürecinde nerede olduğunuza karar verir. Ayrıca bu değerlendirme aşaması, travmanız hakkında konuşmayı ve özel olarak tedavi edilecek potansiyel travmatik hatıraları belirlemeyi de içerir.

2. AŞAMA: Hazırlık

Terapistiniz daha sonra, deneyimlediğiniz duygusal veya psikolojik stresle başa çıkmanın birkaç farklı yolunu öğrenmenize yardımcı olacaktır.

Derin nefes alma ve dikkatli olma gibi stres yönetimi teknikleri kullanılabilir.

3. AŞAMA: Değerlendirme

EMDR tedavisinin üçüncü aşamasında, terapistiniz hafıza için hedeflenecek olan özel hatıraları ve tüm ilgili bileşenleri (örneğin, bir olaya odaklanırken uyarılan fiziksel duyumlar gibi) tanımlayacaktır.

4. AŞAMA: Tedavi

Terapistiniz daha sonra hedeflenen hatıralarınızı tedavi etmek için EMDR terapi tekniklerini kullanmaya başlayacaktır. Bu oturumlarda, sizden olumsuz bir düşünce, hafıza veya görüntü üzerinde durmanız istenecektir.

8. AŞAMA: Değerlendirme

Son aşamada, bu oturumlardan sonraki ilerlemenizi değerlendirmeniz istenecektir. Terapistiniz de sizin için sizinle beraber aynı şeyi yapacaktır.

EMDR TEDAVİSİ NE KADAR ETKİLİDİR?

Çok sayıda bağımsız ve kontrollü çalışma EMDR tedavisinin TSSB için etkili bir tedavi olduğunu göstermiştir. 2012 yılında yapılan bir araştırmada; EMDR tedavisinin psikotik bozukluğu ve TSSB'si olan kişilerin %77'sine yardımcı olabildiğini ortaya koymuştur. Halüsinasyonların, sanrıların, kaygıların ve depresyon semptomlarının tedaviden sonra belirgin bir şekilde düzeldiği gözlemlenmiş ve tedavi esnasında semptomların kötüleşmediği de ortaya konmuştur.