DÜRTÜ KONTROL BOZUKLUĞU NEDİR?

Dürtü Kontrol Bozuklukları geç ergenlik döneminde veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Bazen bunlara davranışsal bağımlılık denir. Bu, bir bireyin kendi kontrolünü kaybettiği ve taşkın veya kontrol edilemeyen eylemlerde bulunduğu anlamına gelir. Dürtü kontrolü bozuklukları, birey tarafından belli görevleri yapmak için güçlü bir direnme sorunları yaşama ile karakterize edilen zihinsel bir rahatsızlıktır. Bu sorundan muzdarip olan insanlar, olumsuz sonuçlardan bağımsız olarak düzenli olarak ve defalarca bu gibi görevleri yerine getirirler. Bu davranışı baskıyı hafifletmek veya zevk hissetmek için yapabilirler. Bu sebepler kişiden kişiye değişir. Bazı dürtü bozukluklarına örnek olarak şu rahatsızlıklar verilebilir: kleptomani, aralıklı patlayıcı bozukluk, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, piromani ve trikotilomani. Tüm dürtü kontrol bozuklukları arasında semptomlar değişkendir. Ancak aralarında bazı benzerlikler vardır. Bunlar arasında obsesif ve yoğun düşünceler, aşırı sabırsızlık, bir zorlantıyı tamamlamadan önce endişe ve dürtülere direnememe sayılabilir. Bu semptomların aşırı olduğu ve nihayetinde kendisi veya başkaları için bir tehdit olduğu düşünülmektedir.

DÜRTÜ BOZUKLUKLARININ SEBEBİ NEDİR?

Profesyonellerin dürtü kontrol bozuklukları için kabul ettiği tek bir kaynak yoktur. Ancak bozukluğa katkıda bulunan çevresel faktörler olabilir. Hafızanın sorumlusu olan limbik sistem ve insanların kendi kendini kontrol etmelerine ve kararlar vermelerine yardımcı olan ön lob, her ikisi de dürtü kontrol bozuklukları olan insanlarla ilgilidir. Çevresel faktörler arasında çocukluk istismarı, ihmal veya çocuğun büyüdüğü işlevsiz ortam gibi faktörler sayılabilir.

DÜRTÜ KONTROL BOZUKLUKLARI NELERDİR?

Kleptomani

Kleptomani, dürtüsel olarak değerli olmayan nesneleri çalmaktan kaçınamama durumudur. Çalma isteklerini kontrol edemezler. Çaldıklarında da adrenalin patlaması yaşarlar. Bu bozuklukla mücadele eden bir kişi çalma eylemini herhangi bir ihtiyaç ya da kâr gözetmeksizin yapar. Ayrıca olumsuz sonuçları da göz ardı eder. Bu bozukluk birçok farklı yaş grubundan insanı etkiler. Kleptomani'ye neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Bununla birlikte bu hastalık tanısı konan kişilerin, sıklıkla bipolar bozukluk ya da depresyon gibi altta yatan diğer zihinsel sağlık tanıları olduğu tespit edilmiştir. Bazı profesyoneller, bu bozukluğun obsesif kompulsif bozukluğunun alt bölümü olduğunu da savunurlar. Çünkü kleptomani ile mücadele eden birçok insan bu dürtüleri istenmeyen müdahaleci düşünceler olarak tanımlar. Bir kleptoman bir eşya çaldığında, sıklıkla utanç duyduğunu bildirir ve pişmanlık duyarlar. Çaldıkları eşyalara istek duymadıkları ya da değer vermedikleri için genellikle onları atar ya da verirler. Kleptomani tedavisi bir grupta veya bire bir ortamda olabilir. Bu kişiler yıkıcı ve dürtüsel davranışlarını durdurmak için bilişsel davranış terapisi gibi davranışçı terapilerden faydalanabilirler. Hastalığın doğası altta yatan sorunları içerdiğinden, terapistler ilk önce bu sorunları çözme çabalarını hedef alırlar. Teorik olarak altta yatan zihinsel problemler çözüldüğünde kleptomani da çözülebilir veya en azından direnebileceği noktaya büyük ölçüde indirgenir.

Aralıklı Patlayıcı Bozukluk

Aralıklı patlayıcı bozukluğu, herhangi bir sebebi olmayan ani, kontrol edilemez öfke veya öfke nöbetleri ile kendini gösterir. Bu dürtülerin bazıları, fiziksel veya sözlü saldırıda bulunma, mülke zarar verme, yıkıcı davranışlar veya sık sık öfke nöbetini içerebilir. Birey, bu atakları yaşadığı sırada insanlara fiziksel olarak zarar verebilir. Bu ataklar yaklaşık 30 dakika sürer ve bir anda ortaya çıkarlar. Daha sonra kişi, genellikle eylemlerinden dolayı pişmanlık veya utanç duyar.

Alkol veya karar vermeyi engelleyen diğer maddelerin, bu rahatsızlığın semptomlarının daha da kötüleşmesine neden olduğu da bilinmektedir. Fazla derecede alkol aşırı bir tetikleyicidir ve ne pahasına olursa olsun kaçınılmalıdır. Bu hastalık normal olarak geç çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Çoğunlukla erkekleri etkiler ve iyileşmeyen veya kendi kendine gitmeyen bir dürtü kontrol bozukluğunun bir başka örneğidir. Aslında, depresyon ve şiddetli anksiyete gibi diğer akıl hastalıkları tarafından takip edildiği bilinmektedir. Bu durumun, bozukluğun kendisinden muzdarip olan bireye getirdiği tutarlı olumsuz duyguların bir sonucu olduğu düşünülmektedir.

Aralıklı Patlayıcı Bozukluğu tedavisinde, davranışsal modifikasyon teknikleri ile birlikte psikoterapi, patlamaları engellemede büyük başarı göstermiştir. Ek olarak depresyon veya anksiyete gibi altta yatan hastalıkların giderilmesi için de bir ihtiyaç olabilir.

Piromani

Piromani, kasıtlı olarak ateş yakmakla karakterize son derece nadir bir dürtü kontrol bozukluğudur. Eylemde bulunan kişi, bir şeyleri alevlendirene kadar rahatsız hissederler. Ateşe başlamadan önce, piromaniye sahip bir kişi, büyük bir endişe dalgalanması veya bu eylemi gerçekleştirmeleri için onları zorlayan başka bir duygusal aşırı yüklenme ile yoğun bir duygusal istek hissederler. Piromanikler tuhaf bir şekilde ateş tarafından büyülenir. Kibrit, özel çakmak veya benzin bidonu gibi ateş yakma ile ilgili olan şeyleri biriktirebilirler. Piromaniye sahip bireyler eylemlerini kontrol edemezler. Sakinlik ve huzur hissi verdiği için kendilerini tekrar tekrar ateş yakmaktan alıkoyamazlar. Nesnel olarak bu bireyler garip görünebilir. Ancak bu eylemler kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlar. Piromani her yaştan bireylerde görülebilir. Erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Ancak bu sorunla mücadele eden kadınların sayısı da oldukça fazladır. Herkes piromani olabilir. Ancak bu rahatsızlık tehlikelidir ve kişinin bu durum için yardım alması gereklidir. Piromani bu durumu yaşayan kişiye veya çıkardığı yangınlardan dolayı başka insanlara fiziksel olarak zarar verebilir.

Ek olarak piromaniye sahip birçok kişide öğrenme güçlüğü veya sosyal beceri eksikliği olabilir. Piromaninin başlangıcında birçok insan doğrudan büyük yangınlara neden olmaz. Bu durum, halılarda veya diğer ev tekstili kumaşlarında yangın çıkarma ile başlayabilir ve yavaş yavaş daha ciddi şeylere kadar gidebilir. Piromanikler, parasal veya sosyal kazanç, siyasi duruş veya intikam amaçlı ateş yakmazlar. Yangınları başlatma eylemi doğrudan içsel dürtüler ile ilgilidir. Piromaninin doğası çok tehlikeli ve ölüm veya yaralanma açısından yüksek risk taşıdığından, sizin veya tanıdığınız birinin etkilenebileceğini düşünüyorsanız, derhal yardım almak önemlidir. Bu, kendi başına çözülmeyen ve genellikle tedavi edilmediğinde veya göz ardı edildiğinde daha da kötüye gitmeye devam eden ilerleyen bir rahatsızlıktır. Piromani ile mücadele edenlerin yangın güvenliği kursu almaları da önemlidir. Ayrıca, yangında mağdur olan ailelerle temasa geçmenin piromanili bir kişi üzerinde olumlu bir etki bırakabileceği de düşünülmektedir.

Trikotillomani

Trikotillomani, saçın çekilmesini içeren bir dürtü kontrol bozukluğudur. Sıklıkla kadınlarda görülür ve bu davranış genellikle saç derisinden, kaşlardan ve göz kapaklarından saç çekilmesini içerir. Trikotillomaninin bilinen nedenleri yoktur. Ancak çocukluktaki travmatik olayların bunu başlatan bir faktör olabileceği düşünülmektedir. Tipik olarak, semptomlar dokuz ila on bir yaş arasında ortaya çıkar ve on üç yaş civarında en yüksek seviyede görülür. Bu rahatsızlık anksiyeteye ve utanç duygularına sebep olabilir ve çocuk üzerinde bıraktığı etki ömür boyu sürebilir. Diğer bozukluklar gibi bu sorun da saç çekme konusunda güçlü bir dürtü ile başlar. Bu durumu yaşayan bireyler saçlarını çekmeden önce artan bir gerilim hissederler ve saçlarını yolduklarında bu gerilim ortadan kalkar. Kısa bir süre sonra birçok hasta eylemin sonucunda utanç ve pişmanlık duyduğunu bildirmiştir. Ortaya çıkan stres ve gerginlik aynı zamanda kişisel veya mesleki yaşamlarında da olumsuz yan etkilere neden olabilir. Trikotillomani genellikle zorlayıcı doğası nedeniyle obsesif kompulsif bozukluk ile birlikte gruplanır. Tedavi edilmediğinde bir insanın yaşamı boyunca tekrar ortaya çıkabilecek bir hastalık olduğu bilinmektedir.

Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu

Karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, dürtüsel bir kontrol bozukluğudur. Çocuklarda bu bozukluk, okul öncesi kadar erken yaşlarda fark edilir. Ancak bazen yaşamın ileri yıllarında da fark edilebilir. Bu bozukluğa bir çocuk veya bir ergen, otoriteye karşı dirençli ve düpedüz tartışmacı davranışlar sergiler. Yetişkinlere karşı agresif veya şiddetli olabilirler. Bu bozukluğa sahip bir birey sosyal becerilerde, aile ilişkilerinde ve akademik yaşamda zorluk çekebilir. Belirtiler şunları içerir:

Öfkeli ruh hali
Öfkeden deliye dönme
Başkalarına karşı asabilik
Tartışmacı davranış
Otoriteye karşı isyan
Başkalarını suçlama

Karşıt olma karşıt gelme bozukluğunun semptomları hafif belirtilerden ciddi belirtilere kadar gidebilir. Eğer tedavi edilmezse yetişkin olarak agresif davranışlara dönüşebilir. Bu kişilerin daha sonra yasal problemleri olabilir.

DÜRTÜ KONTROL BOZUKLUKLARI İÇİN ONLİNE TERAPİ

Dürtü kontrol bozukluğunuz varsa bununla tek başınıza uğraşmak zorunda değilsiniz. Durumunuza yardımcı olmak için çeşitli terapiler ve gerekirse ilaç tedavisi de dahil olmak üzere birçok yol vardır. Dürtü bozukluğu ile mücadele ediyorsanız danışmanlık, bu konuda size yardımcı olabilir. Online danışma, dürtüsellikle ilgili bozukluklarla mücadele eden insanlar için mükemmel bir terapi yöntemidir. Online danışmanlar, dürtüsel sorunlarınızla başa çıkmanıza yardımcı olur. Sorunlarınızla yüzleşmekten korkuyor olabilirsiniz. Ancak unutmayın ki ne kadar çok uğraşırsanız o kadar iyi hissedersiniz. Dürtü kontrolü sorunlarını yönetmenin birçok yolu vardır ve lisanslı bir terapist, neden dürtüsel davranışlarda bulunduğunuzu anlamanıza yardımcı olabilir. Terapi sayesinde kendinizi incitmeyi bırakmaya yönelik stratejiler keşfedebilirsiniz. Terapiya sayesinde size yardımcı olabilecek online terapistler bulabilir ve hak ettiğiniz yardımı alabilirsiniz. Ne yaşadığınız önemli olmaksızın, istediğiniz yardımı almak her zaman mümkündür. Özellikle online lisanslı terapistler olmak üzere bu süreçte size yardımcı olabilecek birini bulabilirsiniz.